In mijn recente parochieblad artikel “Waar gaat het heen ? “ beloofde ik U nog een standpunt van ons als pastoraal team over de lichaamshoudingen tijdens vieringen: knielen, staan en zitten.
Over dit onderwerp is – nog niet zo lang geleden – een vraag gesteld in één van onze locaties. Een groep parochianen vraagt zich af: tijdens vieringen blijven we alsmaar zitten. Kunnen we niet wat vaker gaan staan of knielen, op momenten, waarop dit past bij het moment van de viering ?
Nu hebben deze parochianen wel een punt. In de liturgie is de basishouding eigenlijk: staan. Blijven staan, is een uitdrukking van actieve betrokkenheid: ‘we staan ergens voor’. Bovendien is staan een verwijzing naar de kern van ons geloof: ‘opstanding’; ‘verrijzenis’.
Knielen daarentegen is een houding van overgave: je klein maken voor God, bijvoorbeeld bij een stil gebed na de communie. Zitten is een uitdrukking van aandachtig luisteren: bijvoorbeeld tijdens de eerste en tweede lezing en gedurende de overweging.
Misschien bent U wel eens naar de Chrismamis (zegening van de heilige olieën) vlak voor de Pasen, in Apeldoorn, geweest. Of was U wel eens aanwezig in de Kathedraal in Utrecht bij een diakenwijding of priesterwijding. Of heeft U wel eens een plechtige viering meegemaakt in Kevelaer of tijdens een bedevaart naar Lourdes. Bij deze vieringen is het heel gebruikelijk, dat mensen op de zojuist door mij genoemde momenten gaan staan, zitten of knielen. Het staat dan ook aangegeven in het boekje; en ook de sfeer waarin deze vieringen plaatsvinden, lijkt het gemakkelijker te maken om dan deze lichaamshoudingen aan te nemen.
Echter: in de vieringen in de elf kerken van onze Emmanuelparochie is dit minder vanzelfsprekend. We gaan staan bij binnenkomst van de voorganger en het openingslied; tijdens het evangelie; bij het eerste deel van het eucharistisch gebed (tot na de consecratie) en bij zegen en slotlied. Maar voor het overige blijven we zitten. Tijdens de viering vinden we dit de meest aangename lichaamshouding: we zijn in rust en kunnen alles goed volgen. Lang moeten staan ervaren we als vermoeiend. En knielen roept bij velen van ons bezwaren op, omdat we dit fysiek niet (meer) kunnen, omdat we dit meer gewend zijn, en omdat het een gevoel oproept van ‘onderworpenheid’, wat minder goed past bij de manier, waarop wij ons nu in het leven voelen staan. Ook buiten onze Emmanuelparochie is het in andere plaatselijke kerken tijdens vieringen de gewoonte, om op enkele momenten te gaan staan, maar voor de rest te blijven zitten.
Als pastoraal team zijn we van mening, dat – met alle respect voor de groep parochianen, die over dit onderwerp een vraag heeft gesteld – wij in onze parochie vooralsnog moeten vasthouden aan de huidige praktijk, zoals beschreven in de vorige alinea. Dus: we gaan staan op de momenten waarop we dit nu ook doen, voor het overige gaan we zitten. Wie dit wenst, kan knielen, bijvoorbeeld tijdens de voorbeden en het stil gebed na de communie. Zo bewaren we het beste de eenheid, die we als geloofsgemeenschappen tijdens vieringen in onze kerken toch ook willen uitstralen.
We hopen op Uw begrip voor ons standpunt. En wensen U tijdens de vieringen in onze kerken, veel devotie. Dat wij ook in onze Emmanuel-parochie, in gebed en viering, mogen ervaren, dat God met ons is.
Pastoor André Monninkhof