Omzien in verwondering (maar ook een beetje vooruitkijken)
Terugblik op mijn eerste jaar in de Emmanuelparochie
Uitgesproken op 11 juni jl. bij de voorjaarsvergadering van de pastoraatsgroepen in Lemelerveld
De tijd vliegt. Inmiddels ben ik bijna een jaar werkzaam in deze Emmanuelparochie. Negen maanden zijn nu al weer voorbij. Het was een periode van ‘verwachting’: wat zal deze nieuwe uitdaging mij brengen. Straks ga ik met vakantie. Maar nu wil ik met U terugblikken: “omzien in verwondering”.
Op 1 september 2018 was mijn eerste werkdag. In de vroege ochtend van deze zaterdag ben ik vanuit Enschede – door mistflarden – naar Dedemsvaart gereden. Daar stonden een bus klaar. Deze bracht mij en nog veel meer pelgrims uit alle ‘windstreken’ van onze parochie voor een bedevaart naar Kevelaer. Hiermee is mijn tocht door Noord Oost Salland begonnen.
Inmiddels is deze eerste ochtendnevel opgetrokken. De ‘contouren’ van onze parochie, beginnen nu voor mij in het zicht te komen.
Het wordt me duidelijk, dat de nadruk ligt op de (afzonderlijke) locaties. Op hun eigen stek, geven zij vorm aan ‘nabijheid’. Maar tegelijk staan ze ook stil bij hun vitaliteit, en denken ze na over hun toekomst. Deze bespiegelingen hebben betrekking op de eigen geloofsgemeenschap, maar ook op het kerkgebouw. Zo hoor ik over een ‘groene kerk’ (Lemelerveld), maar klinken er ook woorden als: ‘kerk als baken’; ‘dorpskerk’; en ‘stiltecentrum’ (Dalfsen).
Toch bespeur ik ook wel enig “Emmanuelgevoel”. Bijvoorbeeld tijdens de korendag in Lierderholthuis, de bedevaarten naar Kevelaer en Lourdes, de processie in De Belte, de ontmoetingsdag van de PCI in Lemelerveld, de uitwisseling bij diverse gezamenlijke vergaderingen, bij het caritasgebeuren (PCI Emmanuel en de locale caritasgroepen), en het Diakonaal Café. Conclusie: Soms is het zoeken naar wat we met elkaar hebben; maar toch weten we elkaar, als samenwerkende geloofsgemeenschappen, wel te vinden.
Naar mijn gevoel is de Emmanuelparochie zeker geen ‘sterfhuisconstructie’. Er is weliswaar sprake van het afbouwen van traditionele vormen. Maar volgens mij zijn we als parochie en haar geloofsgemeenschappen ook bezig met opbouw: samen werken we aan nieuwe vormen, die ook in de toekomst pastoraat en nabijheid mogelijk zullen maken, zij het misschien in sommige opzichten op een ietwat andere manier.
Wat de toekomst ons brengen zal, zien we bijvoorbeeld in het profiel liturgie. Vanaf het najaar van 2020 zullen we als pastoraal team naar alle waarschijnlijkheid niet meer alle weekendvieringen kunnen invullen. Deze verwachting hebben we inmiddels gedeeld met de diverse locaties. We hebben nog een jaar, om samen te overleggen, hoe we de vieringen in het eucharistisch centrum (Ommen) en op andere locaties te zijner tijd vorm gaan geven. Kwaliteit van de liturgie vinden we als pastores erg belangrijk. Daarom ook hebben we een cursus verzorgd voor nieuwe uitvaartvoorgangers, en zal er ook nog een training komen voor onze lectoren.
In onze parochie neemt de diakonie een belangrijke plek in. Zoals een bisschop eens heeft gezegd: “Als de kerk niet dient, dan dient ze tot niets.”. Of, in woorden van paus-emeritus Benedictus: “iemand een glas water geven, is even belangrijk als het vieren van de eucharistie”. In deze woorden kan ik me helemaal vinden. Daarom droom ik van een initiatief als San Egidio: een gebedsviering en vervolgens met de soepkar rond. In onze parochie wordt de betrokkenheid, die wij voelen bij wat er leeft onder haar mensen, onder meer zichtbaar in boerderijvieringen, inloopmiddagen/eettafel (onder meer in Dedemsvaart) en het project ‘duofiets’ (in Vilsteren). Genoemde projecten zijn inmiddels genomineerd voor een diakonale prijs van ons bisdom (Ariënsprijs). Zo mogen we, wat met elkaar vieren, ook concreet maken in het leven van alledag !
Van groot belang vind ik ook de katechese. Zo heb ik op diverse plekken eerste heilige communievieringen en ook de voorbereiding ervan mogen meemaken. Lesgeven is voor mij een nieuwe dimensie, maar met de hulp van collega’s (lesplannen maken) heb ik hier toch een begin mee kunnen maken. Bij de voorbereiding van de eerste heilige communievieringen zie ik enerzijds veel inzet van locale werkgroepen en leerkrachten van school (chapeau). Door communicanten en hun ouders wordt met veel enthousiasme gewerkt aan het project; er worden leuke activiteiten georganiseerd; en bij het grote moment zelf, de eerste heilige communieviering, is de kerk prachtig versierd. Maar hoe gaat het verder, als het hierna weer maandag is ? Beklijft alles ? Continuïteit is gevraagd. Immers: is ons geloof geen leerproces, dat ons hele leven doorgaat ? Hiernaar ben ik nog op zoek.
Naar ik hoop, kan de voortgang van dit leerproces ook geholpen worden door het vormingsprogramma “Inzicht en uitzicht”, dat we als pastoraal team in het nieuwe seizoen 2019/2020 zullen aanbieden. In een prachtige kleurenfolder, die U binnenkort zult ontvangen, vind U heel wat activiteiten, cursussen, en inspiratiebijeenkomsten. Hierbij hopen we velen van U te mogen ontmoeten.
Met een goed gevoel, kijk ik ook terug op de samenwerking met mijn nieuwe collega’s. In ons pastoraal team zijn er verschillende accenten. De kracht van ons team, ligt in de verscheidenheid ervan. Waarschijnlijk zal ons team de komende jaren kleiner worden. Maar toch blijven we op zoek naar aanvulling en ook naar andere krachten, die ons in het pastorale werk in onze parochie zullen kunnen ondersteunen. Als pastoor ben ik trots, dat er vanuit onze parochie op dit moment vier personen zijn, die een opleiding volgen bij het bisdom. Het betreft de opleiding tot diaken, katechist en diakonaal assistent. Eén van hen heeft zijn opleiding inmiddels voltooid.
Als pastoraal team werken we aan een pastoraal beleidsplan voor onze parochie. Welke ‘stippen aan de horizon’ zien we ? Hoe gaan we dit aanpakken ? Inmiddels ligt er een eerste concept, waarover een brainstorm heeft plaatsgevonden met het parochiebestuur. In het najaar zullen we ook de locaties erbij betrekken, want als team en bestuur willen we alles doen, in goed overleg met hen.
Als Emmanuelparochie en haar geloofsgemeenschappen, zijn we geen eilanden, maar werken we samen met andere kerken en maatschappelijke groeperingen. Gaat het over de oecumene, dan staat respect voor de eigen identiteit van de diverse kerken voorop. Maar de kansen voor samenwerking, bijvoorbeeld op diakonaal vlak, laten we zeker niet lopen. In het sociaal domein hebben we als parochie contact met de vier burgelijke gemeenten, waarbinnen onze parochie zich bevindt. Zo hebben we met de gemeente Ommen gesproken over onderwerpen als: armoedebestrijding, rampenplan en de koopzondagen. Ook met de gemeenten Hardenberg, Dalfsen en Raalte hebben we dergelijke contacten.
Behalve bij het pastoraat ben ik als pastoor ook betrokken bij het parochiebestuur van onze Emmanuelparochie. Als parochiebestuur proberen we het pastoraal gebeuren in onze parochie en haar geloofsgemeenschap zo goed mogelijk te faciliteren (mogelijk te maken). Aandachtspunten zijn onder meer het financieel beheer, de zorg voor de gebouwen, en ook de parochieadministratie. Voor dit laatste hebben de gezamenlijke bisdommen aan hun parochies een nieuw systeem aangereikt; ook wij zijn nu bezig om dit nieuwe systeem geleidelijk aan in te voeren; maar hier komt een hoop bij kijken. Achter de schermen gebeurt er veel meer dan U denkt ! Om dit allemaal vol te kunnen houden, zoeken we nog een nieuwe secretaris en ook een opvolger voor onze eerste penningmeester. Als parochie staan we er financieel relatief nog redelijk voor; maar het mag ons niet gaan ontbreken aan mensen !
Gelukkig valt er ook kerkelijk in het komende jaar het nodige te vieren. Het 50-jarig priesterfeest van pastor Anton Wenker is inmiddels geweest. Hier kunnen we mooi op terugkijken. Maar we hebben ook nog het nodige tegoed. Zo bestaan in 2020 in Hoonhorst kerk en dorp maar liefst 250 jaar (kerkelijke viering op 13 september 2020); en in mei van het volgend jaar hoopt de locatie Dedemsvaart haar 200 jarig bestaan te vieren ! Verder zullen we met pastoraal werker Gerard Noordink nog vieren, dat hij 40 jaar werkzaam is in het pastoraat (najaar 2020).
Recent zijn er twee studies verschenen over parochievernieuwing. Met name het boek “God renoveert” is op dit moment een tophit. Samen met Marga klein Overmeen en Johan Rutgers, zal ik het komend najaar dan ook een cursus gaan volgen over hoe we kansrijk kunnen blijven werken aan bloeiende missionaire geloofsgemeenschappen.
Samenvattend: ik voel me als een vis in de Vecht. Mijn verhuisdozen zijn nu alle uitgepakt, en ik ontdek, dat ik me goed thuis voel bij U, op het platteland. De derby’s tussen de verschillende voetbalverenigingen in ons gebied, zal ik in mijn agenda blijven schrijven. Uit de wedstrijdbezoeken, die ik heb gebracht, heb ik geleerd, dat de ‘derde helft’ weliswaar gezellig is, maar niet volstaat. Ook discipline en saamhorigheid zijn nodig, op sportief gebied, maar ook in onze parochie.
Daarom: geniet nu nog even van deze warme zomer. Voor straks: wie goat weer ‘d’r an”.
Pastoor André Monninkhof